เส้าหลินกังฟู (Shaolin kung fu) หรือเส้าหลินวูซู่ เป็นสไตล์กังฟูเก่าแก่ ที่ถือกำเนิดขึ้น ในวัดเส้าหลิน และเป็นระบบต่อสู้ ที่เชื่อมโยงกับพุทธศาสนา-นิกายเซน โดยมีเทคนิคพิเศษ คือการเลียนแบบท่าสัตว์ทั้ง 5 ได้แก่ มังกร, เสือ, งู, เสือดาว และนกกระเรียน ส่วนข้อมูลอื่นๆ อ่านต่อด้านล่าง
ทำความรู้จัก เส้าหลินกังฟู / 少林功夫
เส้าหลินกังฟู (少林功夫) มีสตอรี่ยาวนานกว่า 1,500 ปี ซึ่งเกิดขึ้นโดยพระโพธิธรรม ในมณฑลเหอหนาน ทางภาคกลางของจีน ที่ได้นำเอาปรัชญานิกายเซน มาผสมเข้ากับศาสตร์การต่อสู้ และริเริ่มมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ชิงโดยแยกออกเป็น 2 สไตล์ใหญ่ๆ ได้แก่ เส้าหลินวูซู่เหนือ และเส้าหลินวูซู่ใต้
ศึกษาประวัติ เส้าหลินกังฟู เกิดขึ้นยังไง
วัดเส้าหลินแห่งแรก คาดว่าสร้างขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 377 หรือ 495 ในเขตเติ้งเฟิง โดยมีพระโพธิธรรมนิกายพุทธจากอินเดีย หรือเรียกว่า “ต้าโม” ในภาษาจีน เป็นผู้สอนระบบการฝึกภายใน แต่หลักฐานการกล่าวถึง กังฟูจากเส้าหลินครั้งแรก มาจากลายลักษณ์อักษรในราชวงศ์หมิง (ค.ศ. 1368-1644)
ต่อมาในยุคราชวงศ์ชิง (ค.ศ. 1644-1912) ซึ่งอยู่ในช่วงสงครามและการกดขี่ ทำให้สันนิษฐานว่า พระสงฆ์ได้พัฒนาระบบหมัดและอาวุธขึ้น เพื่อใช้ป้องกันตัว อีกทั้งยังมีการระบุว่า ศิลปะต่อสู้ไทเก๊ก ปาเกียวฉวน ชิงอี้ฉวน และ ปาจีเฉียน เกิดขึ้นในยุคนี้ด้วยเช่นกัน
หลังจากยุคราชวงศ์ชิงจบลง มีเหตุการณ์กบฏนักมวย ในช่วงปลายศตวรรษที่ 18 ถึงต้นศตวรรษที่ 19 ก่อนที่ในปี 1928 วัดเส้าหลินและวัดใกล้เคียงอีก 5 แห่ง ถูกทำลายโดยกองทัพทหารจีน และเสียหายกว่า 90% แถมต่อมาในปี 1946-1975 รัฐบาลจีน ยังสั่งห้ามพระสงฆ์ฝึกกังฟูอีกด้วย [1]
2 รูปแบบ เส้าหลินกังฟู จากทางเหนือและใต้
เส้าหลินวูซู่เหนือ
เป็นรูปแบบเฉพาะ ที่มีสืบเชื้อสายมาจากวัดซ่างไถ่เหนือ ซึ่งเน้นทั้งใช้อาวุธสู้ การสู้ด้วยมือ โจมตีจากระยะไกล การก้าวและถอยรวดเร็ว การเตะแล้วกระโดด ซึ่งล้วนมีชื่อเสียงมาจาก ปรมาจารย์ Gu Yu-jeung ที่ประกอบด้วยหลักสูตร 10 การฝึก ได้แก่
- ไคเหมิน : การเข้าถึงทักษะเบสิกแต่จำเป็น
- หลิงลู่ : นำพาคู่ต่อสู้ไปสู่ความแพ้
- ซัวหม่า : การตอบโต้และการจู่โจม
- ชวนซิน : โจมตีไปยังตำแหน่ง Solar plexus
- หวู่ยี่ : เทคนิคการต่อสู้ต่างๆ
- ต้วนหล่าง : การเผชิญหน้าระยะประชิดตัว
- เหมยฮัว : การทำลายการซุ่มโจมตี
- บาบู : ต่อสู้ผสมผสานในพื้นที่เปิด
- เหลียนฉวน : โจมตีรัวๆ
- ชิฟา : การต่อสู้แบบแก่นแท้ [2]
เส้าหลินวูซู่ใต้
หรือวัดซิลลัม เป็นต้นกำเนิดกังฟูชื่อดัง เช่น หวิงชุน และหงกา ซึ่งชาวจีนตอนใต้ มีรูปร่างเล็กกว่าตอนเหนือ จึงเน้นต่อสู้แบบประชิดตัว เคลื่อนไหวที่ขา ท่าทาง รวมถึงเทคนิคมือที่หนักแน่น
จากนั้นวิชาสัตว์ทั้งห้า ได้พัฒนาขึ้นจาก Gwok Yuen และเรียกว่าระบบ Ng Ying ซึ่งเดิมทีเส้าหลินจากภาคใต้ จะใช้สู้แค่กับโจรสลัดเท่านั้น นอกจากนี้ ยังมีตำนานเสือ 10 ตัว หรือนักสู้ 10 คน ที่ได้สมญานามว่าเก่งที่สุดในภาคใต้ และเกี่ยวข้องกับวัดเส้าหลิน ในมณฑลฟูเจี้ยน
สัตว์ 5 เผ่าพันธุ์ตัวแทนใน เส้าหลินกังฟู
- มังกร (龍-Lung) : ดุร้าย, เคลื่อนไหวเบา, โจมตี-ตอบโต้รวดเร็ว
- เสือ (虎-Fu) : พัฒนาความคล่องแคล่ว ทั้งในการโจมตี และเทคนิคการกระโดด
- งู (蛇-Se) : เคลื่อนไหวต่อเนื่อง, พลังภายใน, มีความเร็ว, ใช้ได้ทั้งมือยาว-มือสั้น
- เสือดาว (豹-Paau) : พัฒนาด้านการจู่โจมแบบทำลายล้าง
- นกกระเรียน (鶴-Hok) : มีความตื่นตัว, สมดุล และประสานร่างกายได้ดี
ยกตัวอย่างท่าต่อสู้ เส้าหลินกังฟู ที่มีชื่อเสียง
รูปแบบการต่อสู้ เส้าหลินกังฟู ที่ยังเหลืออยู่ในปัจจุบัน มีมากกว่า 100 จาก 1,000 แบบ ซึ่งในสมัยราชวงศ์ชิง พระสงฆ์เส้าหลินได้เลือก 100 ท่าต่อสู้ที่ดีที่สุด แล้วคัดเลือกเหลือ 18 ท่าที่มีชื่อเสียงที่สุด ยกตัวอย่างเช่น
- หลัวฮันเฉวียน : หมัดทั้ง 18 ของพระอรหันต์
- หงกา : ท่าทางม้า หรือซือผิงหม่าที่แข็งแกร่ง มี 2 แบบ คือ เซี่ยหงฉวน และตาหงฉวน
- ไซ่ฉวน : ท่าหมัดเมา หรือมวยเมา
- เปาฉวน : ถูกเรียกว่าราชาแห่งท่าต่อสู้
- ไทจื่อ ชางฉวน : รู้จักในชื่อท่าทางที่สง่างาม
- เซียงซินฉวน : ท่าเลียนแบบสัตว์ เช่น นกอินทรี, ลิง, ตั๊กแตนตำข้าว เป็นต้น
- รูฉวน : สไตล์ที่นุ่มนวล
- จิงกังฉวน : สไตล์วัชระปานี
ที่มา: List of known styles [3]
แนะนำ เส้าหลินกังฟู บนแพลตฟอร์มต่างๆ
มีการนำเส้าหลินวูซู่ไปสร้างเป็นหนังหลายเรื่อง โดยเฉพาะในยุค 70-80 ยกตัวอย่างเช่น Shaolin Wooden Men (1976), 36th Chamber of Shaolin (1978), The Shaolin Temple (1982) เป็นต้น ส่วนในสมัยใหม่ ยังนำไปเป็นต้นแบบตัวการ์ตูน แอนิเมชัน เกม และซีรีส์ยาว อาทิเช่น
A Legend of Shaolin Kung Fu (Season 2)
ซีรีส์ความยาว 50 ตอน เปิดตัวในปี 2023 จากผู้กำกับตู้เซียว นำแสดงโดย หยวนเปียว, จิมมี่ หลิน และเซี่ยเหมียว บอกเล่าย้อนไปในยุคปลายราชวงศ์สุย เกี่ยวกับพระสงฆ์ 13 รูปจากวัดเส้าหลิน ที่ปกป้องโลกด้วยความเมตตา ซึ่งสามารถรับชมเต็มๆ ได้บนแพลตฟอร์ม Prime Video
ตัวละครหลิวคัง (Liu Kang) จากเกม Mortal Kombat
ตัวละครหลิวคัง ในเกมวิดีโอต่อสู้ Mortal Kombat เป็นเด็กกำพร้าที่ถูกเลี้ยงโดยนิกายเส้าหลิน มีการใช้ท่าต่อสู้เป่าจุ้ย, ซอยเลย์ฟุต, หมัดลิง และท่ามังกร ที่สามารถเอาชนะตัวละครชางซุนได้ [4]
สรุป เส้าหลินกังฟู
เส้าหลินกังฟู เป็นวูซู่เก่าแก่ ถือกำเนิดขึ้นมาอย่างน้อย 1,500 ปี จากวัดเส้าหลินแห่งมณฑลเหอหนาน ซึ่งมีประวัติศาสตร์ เชื่อมโยงกับราชวงศ์หมิง และราชวงศ์ชิง โดยประกอบด้วย 2 รูปแบบหลัก คือเส้าหลินเหนือ-เส้าหลินใต้ โดยเฉพาะเทคนิคเลียนแบบสัตว์จาก 5 เผ่าพันธุ์ ที่โด่งดังไปทุกมุมโลก
อ้างอิง
[1] Enter Shaolin. (June 19, 2022). History Of Shaolin Kung Fu. Retrieved from entershaolin
[2] Wikipedia. (March 1, 2024). The Northern Shaolin curriculum of Gu Ruzhang (Ku Yu-cheung). Retrieved from en.wikipedia
[3] Wikipedia. (July 2, 2024). List of known styles. Retrieved from en.wikipedia
[4] Mortal 11 Kombat. (2024). Liu Kang Responsibility. Retrieved from mk11.mortalkombat
