แพนเครชัน (Pankration) ศิลปะการต่อสู้ไร้อาวุธ ที่ครั้งหนึ่งเคยแข่งขัน เป็นกีฬาโอลิมปิกกรีกโบราณ เมื่อประมาณ 648 ปีก่อนคริสตกาล โดยใช้เทคนิคมวยและมวยปล้ำ ไม่ว่าจะเป็น การเตะ จับล็อก และรัดคอ ซึ่งคล้ายกับกีฬา MMA ในสมัยนี้ ส่วนข้อมูลอื่นๆ อ่านต่อด้านล่าง
ทำความรู้จัก แพนเครชัน ชื่อนี้มีความเป็นมาจากไหน
แพนเครชัน เป็นคำภาษากรีกเก่าแก่ “παγκράτιον / Pankrátion” หมายถึง พลังทั้งหมด หรือความแข็งแกร่ง ความยิ่งใหญ่ทั้งหมด นอกจากนี้ ยังถูกเรียกว่า แพมมาคอน (Pammachon) หรือ แพมมาชิออน (Pammachion) ที่แปลว่า การต่อสู้ทั้งหมด
ย้อนไทม์ไลน์ แพนเครชัน ประวัติศาสตร์เขียนว่ายังไง
ตามตำนานเทพเจ้ากรีก เล่ากันว่าเฮราคลีสและธีซีอุส เป็นผู้คิดค้นกีฬานี้ ซึ่งได้ต้นแบบมาจากกีฬามวย แต่ข้อสันนิษฐานทางวิชาการ ระบุว่ากีฬาชนิดนี้ พัฒนาขึ้นประมาณศตวรรษที่ 7 ก่อนคริสตกาล หรืออาจเคยฝึกฝนมาแล้ว ตั้งแต่สหัสวรรษที่ 2 ของกรีกโบราณ
ก่อนจะนำมาใช้ เพื่อแข่งขันในโอลิมปิกกรีก ครั้งที่ 33 เมื่อ 648 ปีก่อน ร่วมกับมวยและมวยปล้ำ ซึ่งชัยชนะอาจมาจากการน็อกเอาท์ หรือส่งผลให้คู่แข่งเสียชีวิตได้ โดยนักสู้ที่ประสบความสำเร็จมากสุด อาทิเช่น อาร์ริชิอออน (Arrhichion), โพลีดามัส (Polydamas) และไดออกซิปัส (Dioxippus)
กระทั่งช่วงจักรวรรดิชาวโรมัน ได้น้ำกีฬาต่อสู้ของกรีกมาใช้ ก่อนที่ในปี ค.ศ. 393 แพนเครชัน และการสู้แบบกลาดิเอเตอร์ รวมถึงการแข่งขันนอกรีตทั้งหมด จะถูกยกเลิกห้ามแข่ง จากคำสั่งของจักรพรรดิไบแซนไทน์คริสเตียน ธีโอโดเซียสที่ 1 [1]
โครงสร้างของกีฬา แพนเครชัน มีอะไรบ้าง
แพมมาชิออน มีโครงสร้าง 2 ระยะ ได้แก่
- ระยะที่ 1 : เรียกว่า Ano Pankration (ข้างบน) การสู้ในท่ายืน มักใช้หมัดชก เตะ และโจมตีแบบรุนแรงทุกเทคนิค
- ระยะที่ 2 : เรียกว่า Kato Pankration (ข้างล่าง) การสู้บนพื้นดิน มักใช้เทคนิคจับล็อก และรัดคอเพื่อให้ยอมแพ้
ซึ่งนักสู้แต่ละคน สามารถสร้างรูปแบบของตนเองได้ ซึ่งในช่วงแรกๆ ผู้ฝึกจะไม่สวมเครื่องแต่งกาย เปลือยเปล่า ไม่มีอาวุธ และชโลมตัวด้วยน้ำมัน ต่อมาจึงเริ่มสวมสายรัดรอบมือ สวมผ้าเตี่ยว และถุงมือที่ทำจากหนัง [2]
นอกจากนี้ ยังไม่มีกฎการแข่งขันตายตัว ไม่แบ่งรุ่นน้ำหนัก แต่แบ่งเป็น 2 กลุ่มอายุ ได้แก่ รุ่นชาย (Andres) และรุ่นเด็กชาย (Payes) และมีกติกาห้ามทำ คือ กัด จิ้มตา-จมูก-ปาก ยกเว้นเมื่อแข่งที่นครรัฐสปาร์ตา
แพนเครชัน การถูกแบนและยุคสมัยใหม่
จักรพรรดิไบแซนไทน์คริสเตียน ธีโอโดเซียสที่ 1 และพระคาร์ดินัลแห่งลียง ได้ประมาณว่ากีฬานี้ มีการแข่งขันที่รุนแรงเกินไป บางครั้งอาจถึงแก่ชีวิต ทำให้ แพนเครชัน ถูกแบนออกจากรายชื่อกีฬาโอลิมปิก เป็นเวลากว่า 75 ปี นับตั้งแต่ปี 393
หลังจากถูกถอดชื่อออกจากโอลิมปิกกรีก การต่อสู้นี้กลับมาโด่งดังอีกครั้งในชื่อ Neo-pankration ก่อนที่จิม อาร์วาไนติส (Jim Arvanitis) บิดาแห่งยุคสมัยใหม่ จะนำเสนอศิลปะต่อสู้แพมมาคอน ในรูปแบบ MMA และได้ก่อตั้งสหพันธ์โลกขึ้นโดย Savvidis EA Lazaros
กระทั่งถูกบรรจุเป็นกีฬาแข่งขัน ในรายการต่างๆ รวมถึง World Combat Games นับตั้งแต่ปี 2010 [3] อีกทั้งยังถูกยอมรับจากสหพันธ์มวยโลก (UWW) ให้เป็นกีฬาที่เกี่ยวข้องกับ MMA ซึ่งแบ่งเป็น 2 รูปแบบ คือ Traditional สู้แบบไม่มีการต่อยที่ศีรษะ Elite สู้แบบจำกัดหมัดเข้าที่ศีรษะ พร้อมกติกา ดังนี้
องค์ประกอบการแข่งขัน แพนเครชัน รูปแบบโมเดิร์น
เทคนิคที่ห้ามทำ เช่น
- หมัดค้อน
- ทุ่มลงพื้น
- ล็อกศีรษะ คอ และบิดขา
- กระแทกร่างกายในตอนยืน
- จงใจจู่โจมข้อต่อ
- โจมตีหัวเข่าและขา
- ใช้ศอกหรือหมัดโจมตีศีรษะ
การแข่งขัน
- น็อกเอาท์
- หากน็อกดาวน์คู่แข่งได้ 2 ครั้ง ชนะอัตโนมัติ
- หากทำคะแนนได้ 12 แต้ม
- นักสู้ที่ทำคะแนนได้คนสุดท้าย ในรอบต่อเวลาพิเศษ 1 นาที
- ถ้าคู่ต่อสู้น็อกดาวน์ นับเวลา 10 วินาที
- โจมตีด้วยท่าที่ผิดกฎ ฝ่ายตรงข้ามบวก 1 คะแนน และถ้าผิดซ้ำถึง 3 ครั้ง จะถูกตัดสิทธิ์
- สนามขนาด 10 x 10 หรือ 12 x 12 เส้นผ่าศูนย์กลางระหว่าง 8-10 เมตร มีระยะปลอดภัยไม่ต่ำกว่า 2 เมตร
- ระยะเวลา ผู้เริ่มต้น 2 นาที, นักเรียน 3 นาที, รุ่นจูเนียร์ 4 นาที, รุ่นอาวุโส 5 นาที, การสาธิต 1-2 นาที
การให้คะแนน
- 1 แต้ม : ชกเข้าลำตัว, เตะนอกต้นขา, เทคดาวน์
- 2 แต้ม : จู่โจมด้านข้าง, เตะหรือใช้เข่าตำแหน่งลำตัว, ทุ่มจากระดับต่ำกว่ายืน
- 3 แต้ม : ฟูลเมาท์, ทุ่มแบบแอมพลิจูด (Amplitude) จากท่ายืน, เตะหัว
- 4 แต้ม : โจมตีจากด้านหลัง, น็อกเอาท์
เครื่องแต่งกาย (Traditional-Pankration)
- ถุงมือมีน้ำหนักไม่น้อยกว่า 113 กรัม มีให้ใส่ 2 สี ได้แก่ แดงและน้ำเงิน
- สวมอุปกรณ์ป้องกันบริเวณขาหนีบ
- สนับแข้งควรเป็นสีเดียวกับถุงมือ ทำจากนีโอพรีน และมีแผ่นโฟมหนา 1 ซม.
- นักสู้หญิงสามารถสวมชุดป้องกันหน้าอกได้
เครื่องแต่งกาย (Elite-Pankration)
- ถุงมือมีน้ำหนักไม่น้อยกว่า 170 กรัม มีให้ใส่ 2 สี ได้แก่ แดงและน้ำเงิน
- อุปกรณ์ป้องกันบริเวณขาหนีบเป็นข้อบังคับ
- สนับแข้งควรเป็นสีเดียวกับถุงมือ ทำจากนีโอพรีน
- ต้องสวมอุปกรณ์ป้องกันศีรษะทำจากหนัง โดยมีแผ่นโฟมรองหนา 1 ซม.
- นักสู้หญิงสามารถสวมชุดป้องกันหน้าอกได้
ที่มา: Modern Pankration [4]
เปรียบเทียบ แพนเครชัน & MMA และกีฬาต่อสู้อื่นๆ
แพนเครชัน หลายคนเชื่อว่า เป็นออริจินัลของมวยผสมผสาน แต่มีข้อมูลบางประการ ที่แตกต่างกัน ดังต่อไปนี้
- แพมมาคอนโบราณ : มีรากฐานในยุคกรีก ถูกแข่งในโอลิมปิกเมื่อ 648 ปีก่อนคริสตกาล ใช้เพื่อฝึกวิชาทหาร มีกฎเพียง 2 ข้อ คือห้ามกัดและจิ้ม สไตล์การสู้รุนแรง ไม่มีอุปกรณ์ป้องกัน แข่งขันได้เฉพาะสุภาพบุรุษ
- การต่อสู้ MMA : กำเนิดเมื่อทศวรรษปี 1920 ในบราซิล การแข่งขันแรกคือในปี 1989 มีกติกาสากล เช่น \น้ำหนัก, เวลา, เทคนิค พร้อมแพทย์สนาม นักสู้สวมถุงมือ อุปกรณ์ป้องกัน แข่งขันได้ทั้งชายและหญิง
ในส่วนของศิลปะต่อสู้อื่นๆ ได้แก่ มวย, มวยปล้ำ, มวยไทย และ บราซิลเลียนยิวยิตสู สามารถเปรียบเทียบได้ดังนี้
เทคนิคการตี
- แพมมาชิออน : ใช้ได้หมดทั้งหมัด เตะ ศอก และเข่า
- มวย : ใช้ได้แค่หมัดเท่านั้น
- มวยปล้ำ : ไม่เน้นโจมตี แต่เน้นการทำให้ล้ม
- มวยไทย : หมัด เข่า ศอก และเตะ
- บราซิลเลียนยิวยิตสู : ไม้เน้นโจมตี เน้นการต่อสู้
เทคนิคสู้บนพื้น
- แพมมาชิออน : จับล็อก, ต่อยแบบกดลงกับพื้น, ซับมิชชัน
- มวย : ไม่มี
- มวยปล้ำ : ล็อกเป้าคู่แข่ง ด้วยการควบคุมตำแหน่ง
- มวยไทย : มีข้อจำกัดการทุ่มที่รัดกุม
- บราซิลเลียนยิวยิตสู : ควบคุมตำแหน่ง, ซับมิชชัน
เทคนิคป้องกันตัว
- แพมมาชิออน : ป้องกันโดยการจู่โจมหลายรูปแบบ
- มวย : เคลื่อนไหวด้วยเท้า ศีรษะ และการบล็อค
- มวยปล้ำ : หลบหลีกจากตำแหน่ง
- มวยไทย : การป้องกัน และการบล็อค
- บราซิลเลียนยิวยิตสู : ตั้งการ์ด, จู่โจมกลับ [5]
สรุป แพนเครชัน
แพนเครชัน เปรียบเสมือนต้นฉบับ ของกีฬาต่อสู้ผสมผสาน (MMA) ที่กำเนิดขึ้นราวๆ 648 ปีก่อนคริสตกาล ซึ่งมีประวัติศาสตร์ เกี่ยวข้องกับเหล่าเทพเจ้ากรีกโบราณ และอดีตกีฬาโอลิมปิกเก่าแก่ โดยในปัจจุบัน อยู่ภายใต้การดูแลของ UFC สมาคมศิลปะการต่อสู้แบบ mixed ใหญ่ที่สุดของโลก
อ้างอิง
[1] Wikipedia. (June 27, 2021). Pankration (History). Retrieved from en.wikipedia
[2] World History Encyclopedia. (February 9, 2016). The rules of Pankration. Retrieved from worldhistory
[3] Odd Feed. (2014). Modern Pankration: One of the newest Mixed Martial Arts. Retrieved from oddfeed
[4] GroundedMMA. (November 9, 2023). Modern Pankration. Retrieved from groundedmma
[5] Boredom Busted. (March 10, 2023). Comparisons to Other Similar Hobbies & Activities. Retrieved from boredombusted
