อิไอโด (Iaido) หรือ อิไอจุตสึ (Iaijutsu) เป็นศิลปะแห่งดาบซามูไร ที่เน้นย้ำถึงการ Move ราบรื่นและแม่นยำ ประกอบด้วย 4 หลักการ ได้แก่ การดึงดาบ ฟันดาบ ชำระล้าง และเก็บดาบ ซึ่งมักถูกสอนพร้อมๆ กับ เคนจุตสึ ส่วนข้อมูลเพิ่มเติม เราจะพาไปทำความรู้จัก
รู้จักกับ อิไอโด / 居合道
อิไอโด (居合道) คำนี้ปรากฏขึ้นในปี ค.ศ. 1932 ซึ่งเชื่อกันว่า ที่มาของตัว 2 คำแรก คือ “iai / 居合” มาจากประโยค Tsune ni ite, kyū ni awasu หมายถึง เตรียมพร้อมหรือพร้อมเผชิญหน้าทันที ส่วนตัวสุดท้าย คือ “do / 道” แปลว่าวิถี และมักต่อท้ายด้วยคำว่า “jutsu / 術” ที่แปลว่าศิลปะ
การถือกำเนิด อิไอโด มีประวัติยังไง
Iaido เริ่มขึ้นในยุคกลางของศตวรรษที่ 16 โดยผู้ที่ถูกยอมรับว่าเป็นถือกำเนิด ชื่อว่าฮายาชิซากิ จินสุเกะ ชิเกโนบุ (Hayashizaki Jinsuke Shigenobu) และมีโคริวหลายแห่ง ที่สร้างขึ้นระหว่างศตวรรษที่ 16-17 ซึ่งการก่อตั้ง Dai Nippon Butoku Kai ในปี 1895 ถือเป็นการพัฒนาวิชาดาบสมัยใหม่
หลังจากนั้นในปี 1932 องค์กร DNBK ให้อนุมัติและรับรองอิไอจุตสึ ก่อนที่จะถูกยุบลง ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ต่อมาในปี 1948 สหพันธ์อิไอจุตสึแห่งญี่ปุ่นก่อตั้งขึ้น กระทั่งเมื่อปี 1952 สหพันธ์ศิลปะการต่อสู้นานาชาติ (IMAF) ก่อตั้งในกรุงโตเกียว
และส่งเสริม ศิลปะการต่อสู้ ญี่ปุ่นสมัยใหม่ 7 รูปแบบ โดยมีอิไอจุตสึเป็นหนึ่งในนั้น ซึ่งปัจจุบัน องค์กรใหญ่ที่สุด ที่สามารถกำหนดกฎเกณฑ์คาตะของตนเองได้ คือ All Japan Kendo Federation (AJKF) และ All Japan Iaido Federation (ZNIR) [1]
รูปแบบคาตะ อิไอโด จาก 2 องค์กรยักษ์ใหญ่
สหพันธ์อิไอโดของญี่ปุ่นทั้งหมด (ZNIR)
ประกอบด้วย 5 รูปแบบ เรียกว่าโทโฮ โดยมีการส่งเสริมจาก 5 โรงเรียน ดังนี้
- โรงเรียนมูโซ จิกิเด็น เอชินริว : สร้างขึ้นในปลายยุคมุโระมาจิ เมื่อประมาณปี 1590
- โรงเรียนมุไกริว : สร้างขึ้นเมื่อปี 1695
- โรงเรียนชินโด มุเน็นริว : สร้างในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 18
- โรงเรียนซูอิโอริว : ก่อตั้งเมื่อปลายยุคเซ็นโกกุ ราวๆ ปี 1600
- โรงเรียนโฮกิริว : ก่อตั้งเมื่อปลายยุคมุโระมาจิ ราวๆ ปี 1590
สหพันธ์เคนโด้แห่งญี่ปุ่น (ZNKR)
มีรูปแบบชื่อว่า เซเทอิ ไอโด อ้างอิงมาจาก Seitei-gata มาตรฐานของการดึงดาบ กำหนดขึ้นในปี 1969 มีจำนวน 12 เซเทอิ ไอโด และทางองค์กรเคนโด้นานาชาติ ใช้มาตรฐานนี้สำหรับการสอบ อิไอจุตสึและชิไอ ส่งผลให้จาก Seitei-gata กลายมาเป็น Iaido ที่ใช้กันทั้งในญี่ปุ่นและภูมิอื่น
หลักการทั่วไปของ อิไอโด มีอะไรบ้าง
- นุกิสึเกะ / Nukitsuke : การดึงดาบหรือกางดาบออก ทำในลักษณะดึงด้วยการเคลื่อนไหวครั้งเดียว
- คิริโอโทชิ หรือคิริสึเกะ / Kiriotoshi or Kiritsuke : วิธีการสร้างบาดแผลแนวตั้ง การฟันครั้งใหญ่ แต่ไม่ใช่ครั้งสุดท้าย
- ชิบุริ หรือชิบุรุอิ / Chiburi or Chiburui : การชำระล้างเลือดจากใบมีด หลังจากฟันเสร็จแล้ว ก่อนเก็บดาบต้องชำระเลือดออก บางที่ใช้กระดาษทิชชู ผ้า หรือฮากาตะ
- โนโตะ / Noto : การเก็บดาบเข้าฝัก เมื่อทำชิบุริเสร็จสิ้น ให้เก็บดาบไว้ที่ซายะ
- ฟุริกาบุริ / Furikaburi : หลักการรองที่อาจเกิดขึ้น จากการดึงดาบครั้งแรก เป็นการเคลื่อนไหวที่ถือดาบไว้รอบหัว เพื่อใช้ฟันครั้งต่อไป
ที่มา: Four Components of Iaido [2]
อาวุธ อิไอโด และอุปกรณ์ที่ใช้
อาวุธ
- โบคเคน / Bokken : ดาบไม้โอ๊กสีขาวหรือแดง ใช้ในการฝึกพื้นฐาน
- อิไอโตะ / Iaito : ดาบโลหะที่ยังไม่ผ่านการลับคม ใช้ฝึกขั้นกลาง
- ชินเคน / Shinken : ใบมีดเปล่าๆ ทำจากเหล็ก ใช้สำหรับระดับสูง
อุปกรณ์
- โคเต้ / Kote : หรือการ์ดแฮนด์ ถุงมือบุนวม หรือปลอกป้องกันมือ
- แผ่นรองเข่า / Knee Pads : ป้องกันสำหรับท่าคุกเข่า
- ซายะ / Saya : ฝักเก็บดาบ
- ซาเกโอ / Sageo : เชือกที่ผูกไว้กับซายะ
- ซึบะ / Tsuba : การ์ดมืออยู่ระหว่างด้ามจับและใบมีด
- เคโคกิ / Keikogi : เสื้อตัวนอกคล้ายแจ็กเกตหนาๆ
ที่มา: Iaido-Equipment [3]
เปรียบเทียบ อิไอโด VS เคนโด้ มีอะไรแตกต่างกันหรือไม่
ความแตกต่างระหว่าง อิไอโด และเคนโด้ แยกออกได้จาก 3 หัวข้อใหญ่ๆ ได้แก่ ปรัชญา วิธีฝึก และปรัชญา ซึ่งมีรายละเอียดเชิงลึก ดังต่อไปนี้
หลักการและจุดประสงค์
- อิไอจุตสึ : ศิลปะแห่งดาบซามูไร เกี่ยวข้องกับการควบคุมคาตานะ มีการกำหนดท่าไว้ล่วงหน้า จุดมุ่งหมายคือใช้เทคนิคได้อย่างลื่นไหล
- เคนโด้ : วิถีแห่งดาบ เน้นย้ำถึงการต่อสู้ และป้องกันตัวเอง ฝึกผ่านดาบไม้ไผ่และมีชุดเกราะ จุดมุ่งหมายคือพัฒนากายภาพ วินัย และบุคลิก
อุปกรณ์และขั้นตอนการฝึก
- อิไอจุตสึ : เน้นการฝึกคนเดียว มีคู่ต่อสู้ในจินตนาการ ใช้ดาบจริงแต่ไม่คม ฝึกทักษะการดึง ฟัน และเก็บดาบ
- เคนโด้ : เน้นการฝึกแบบคู่ สวมยูนิฟอร์มครบชุด ใช้ดาบไม้ไผ่ ฝึกการโจมตี บล็อก และเคลื่อนไหวเท้า
ปรัชญา
- อิไอจุตสึ : ความสามัคคีจากภายใน เชื่อมโยงจิตใจ ร่างกาย และดาบ ผ่านการจดจ่อกับเทคนิคต่างๆ
- เคนโด้ : ส่งเสริมน้ำใจนักกีฬา ฝึกนิสัยทั้งการเคารพ และมีน้ำใจ โดยยึดถือวิธีปฏิบัติที่เรียกว่า “บูชิโด”
ที่มา: Kendo vs. Iaido | What’s Different? [4]
สรุป อิไอโด
อิไอโด หรือศิลปะแห่งดาบอิไอจุตสึ ที่จัดอยู่ในการต่อสู้แขนงใหญ่ของบูโด ปรากฏชื่อให้ได้ยินครั้งแรกเมื่อปี 1932 พร้อมหลักการเฉพาะ 4 ข้อ โดยมีดาบซามูไรเป็นหัวใจสำคัญ และมีการฝึกพร้อมเคนจุตสึ คู่กันมาจนถึงตอนนี้
อ้างอิง
[1] Wikipedia. (July 22, 2024). History. Retrieved from en.wikipedia
[2] 真觀流剑法. (2024). Four Components of Iaido. Retrieved from shinkanryu
[3] Boredom Busted. (March 10, 2023). Iaido-Equipment. Retrieved from boredombusted
[4] Asayama Ichiden Kai. (November 21, 2023). Kendo vs. Iaido | What’s Different?. Retrieved from sekisensei
