จีตคุนโด (Jeet Kune Do) หรือ ศิลปะการต่อสู้เจี๋ยฉวนเต้า เป็นวิถีแห่งหมัดสกัดกั้น ที่พัฒนาต่อมาจาก “หวิงชุน” โดยนำเอาการต่อสู้ และป้องกันตัวด้วยมือ มารวมเข้ากับปรัชญานิกายเซน รวมถึงลัทธิเต๋า ซึ่งทั้งหมดนี้ สร้างขึ้นมาจาก “บรูซ ลี” ส่วนข้อมูลอื่นๆ อ่านต่อด้านล่าง
ทำความรู้จัก จีตคุนโด หรือ JKD เกิดขึ้นเมื่อไหร่
บรูซลีได้สรุปแนวคิดของ จีตคุนโด ในปี ค.ศ. 1965 ก่อนที่จะนำเสนอต่อสู้ในปี 1967 ว่าเขาได้คิดค้นระบบต่อสู้ใหม่ ที่ผสมผสานการชกมวย, ศิลปะต่อสู้จีนหวิงชุน, ไทชิ, เทควันโด, ฟันดาบ รวมถึงจูจิตสู พร้อมกับหลักการ 4 ข้อ โดยมีหัวใจหลัก คือการสกัดกั้นฝ่ายตรงข้าม แล้วโจมตีสวนกลับ
ศึกษาชีวประวัติบิดาแห่ง จีตคุนโด พอสังเขป
บรูซลี (Bruce Lee) หรือ หลี่ เสี่ยวหลง เป็นคนชาวฮ่องกง แต่ไปเกิดที่ซานฟรานซิสโก เขาเกิดเมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1940 และเริ่มแสดงหนังตั้งแต่ 1 ขวบ โดยภาพยนตร์เรื่องแรกคือ My Son, Ah Chung (1950) เข้าฉายในสหรัฐอเมริกา
กระทั่งปี 1964 เขาได้แต่งงานกับลินดา เอเมอรี และมีทายาท 2 คน คือ แบรนดอนลี และแชนนอนลี ต่อมาในปี 1967 บรูซลีได้ก่อตั้งระบบต่อสู้ของตัวเอง ชื่อว่า Jeet-Kune-Do และเริ่มขยายสู่ทั่วโลก
จากนั้นในปี 1971-1972 บรูซลีโด่งดังสุดๆ จากหนังเรื่อง The Big Boss ไอ้หนุ่มซินตึ๊ง แถมยังมีการเปิดโรงเรียนสองกังฟูหลายแห่งในอเมริกา ก่อนที่ในวันที่ 20 กรกฎาคม 1973 เขาจะเสียชีวิตกะทันหัน ด้วยอายุเพียง 32 ปี [1]
เจาะลึก 4 หลักการ จีตคุนโด และความหมายสัญลักษณ์
ศิลปะต่อสู้ JKD ไร้รูปแบบที่ตายตัว แต่การฝึกต่างๆ จะทำตามแนวปรัชญา ซึ่งพื้นฐานก็คือ เรียบง่าย, ตรงไปตรงมา และมีอิสรภาพ โดยมีหลักการ 4 ข้อดังนี้
- Intercepting / สกัดกั้น : ทั้งจากการโจมตีทางเทคนิค หรือด้านเจตนารมณ์
- Economy of Motion / เศรษฐศาสตร์ของการเคลื่อนไหว : ใช้พลังงานน้อยที่สุด แต่ทุกการเคลื่อนไหว ต้องเต็มไปด้วยคุณภาพ
- Simultaneous Parrying and Punching / การโจมตีพร้อมกัน : หมายถึงโต้กลับการโจมตีของคู่ต่อสู้ ด้วยการจู่โจมของตัวเอง
- Be Like Water / จงทำตัวเหมือนน้ำ : คล้ายกับหลักการน้ำของ ฮับกิโด (Hapkido) สื่อถึงการปรับตัวตามสิ่งต่างๆ ที่พบเจอ
ในส่วนของความหมายสัญลักษณ์ เป็นอีกหนึ่งหลักการ + ปรัชญา ที่แสดงถึงสิ่งต่อไปนี้
- หยินหยาง : สื่อถึงสมดุล ความกลมกลืน
- ลูกศร 3 ทิศ : สื่อถึงการไม่หยุดนิ่ง ยืดหยุ่น และการปรับตัว
- ตัวอักษรภาษาจีน : “截拳道” หมายถึง ทิศทางของหมัดที่สกัด
ที่มา: หลักการสำคัญ, ความสำคัญของสัญลักษณ์ [2]
ทิศทางของ จีตคุนโด หลักจากบรูซลีเสียชีวิต
ตั้งแต่เขาจากไป มีประเด็นเกี่ยวกับระบบการฝึก JKD หลายรูปแบบ ยกตัวอย่างเช่น สไตล์ดั้งเดิม หรือ Jun Fan นำโดยทากี้ คิมูระ, เจมส์ ลี, เจอร์รี่ โปตีต และเท็ด หว่อง โดยกล่าวว่า จะสอนเพียงแค่สิ่งที่บรูซลีสอนเท่านั้น
ในขณะที่อีกกลุ่มแนวคิด JKD นำโดยแดน อิโนซานโต, ริชาร์ด บุสติลโล และลาร์รี ฮาร์ทเซลล์ จะสานต่อการแสดงตัวตน ผ่านมุมมองของจีต คุน โด ทำให้ในปัจจุบัน การฝึกศิลปะนี้แบ่งออกเป็น 2 ระบบ ได้แก่ JKD Framework และ JKD Personal
รวมเทคนิค จีตคุนโด พร้อมพื้นฐานบางประการ
- จิกชุงซอย / หมัดตรง : หมัดระดับเบสิก เน้นความเร็ว พุ่งตรง เป็นได้ทั้งการรุกและป้องกัน
- จีตเทค / แตะข้างต่ำ : เตะไปที่เข่าหรือหน้าแข้ง ซึ่งคำว่า Jeet แปลว่า การสกัดหรือปัดป้อง
- เทคนิคการดักจับ : เพื่อหยุดการเคลื่อนไหวแขนขาคู่ต่อสู้ และเปิดทางโจมตี
- การปัดป้อง : เคลื่อนไหวเพื่อหลีกเลี่ยงการถูกชก
- ปัดป้อง-ต่อย : ใช้มือข้างหนึ่งปัดป้อง ส่วนอีกข้างจู่โจมกลับ
- ลดการเคลื่อนไหว : ทุกเทคนิคของ JKD จะตัดการกระทำใดๆ ที่ไม่จำเป็นออก
- การเคลื่อนไหวเท้า : เน้นความคล่องตัว ก้าวหน้า ถอยหลัง หรือก้าวหลบได้รวดเร็ว
- 5 วิธีสำหรับโจมตี : โจมตีตรงๆ หรือหลอกล่อ (SAA), จับมือหรือแขนฝ่ายตรงข้าม แล้วค่อยจู่โจม (HIA), ใช้กลลวงเพื่อสร้างโอกาส (PIA), โจมตีต่อเนื่อง (ABC) และดึงคู่แข่งเข้าหาตัว แล้วจู่โจมหรือโต้กลับ (ABD)
ที่มา: Jeet-Kune-Do Techniques [3]
อิทธิพลของการสู้ จีตคุนโด ที่ถูกกล่าวถึงในภาพยนตร์
การถูกกล่าวถึง จีต คุน โด ครั้งแรกในภาพยนตร์ มาจากตัวละครฮีโร่ “คาตะ” ที่บรูซลีได้รับบทโดยตรง ในแฟรนไชส์เรื่อง The Green Hornet ของผู้สร้างจอร์จ ดับเบิลยู เทรนเดิล ออกอากาศเมื่อปี 1966-1967
โดยหนังเรื่องนี้ บรรณาธิการสำนักพิมพ์ ที่ต้องต่อสู้กับอาชญากรรม Green Hornet และได้รับความช่วยเหลือจาก พ่อบ้านของเขานั่นคือคาโตะ พร้อมกับรถดัดแปลงใหม่ ไฟหน้าสีเขียว และอีกเรื่องหนึ่งชื่อว่า Bruce Lee's Jeet Kune Do เป็นสารคดีในปี 1995 เล่าถึงชีวประวัติ และศิลปะต่อสู้ของบรูซลี
อำนวยการสร้างโดย วอลท์ มิซซิงแฮม และได้ลูกชายแท้ๆ ของเขาอย่าง แบรนดอน ลี มารับบทนำ ซึ่งทั้ง 2 เรื่องที่กล่าวมา สามารถคลิกดูตัวอย่าง พร้อมข้อมูลอื่นๆ ได้บน IMDb คลิกที่ The Green Hornet และ Bruce Lee's Jeet Kune Do
สรุป จีตคุนโด
จีตคุนโด หรือเจี๋ยฉวนเต้า เป็นระบบต่อสู้ + ป้องกันตัวด้วยหมัดสกัดกั้น มีบิดาผู้ก่อตั้งคือ บรูซลี (Bruce Lee) ที่นำเอาเทคนิคจากทั้งชกมวย ฟันดาบ เทควันโด จูจิตสู โดยเฉพาะศิลปะต่อสู้หวิงซุน มาพัฒนาผ่านหลักการสู้ 4 ข้อ ที่ถึงแม้เขาจะเสียชีวิตไปแล้ว แต่ระบบนี้ยังมีคนฝึกจนถึงปัจจุบัน
อ้างอิง
[1] วิกิพีเดีย. (May 21, 2024). บรูซ ลี. Retrieved from th.wikipedia
[2] Taifudo Academy. (2024). หลักการสำคัญ, ความสำคัญของสัญลักษณ์. Retrieved from taifudo
[3] Boredom Busted. (August 10, 2023). Jeet-Kune-Do Techniques. Retrieved from boredombusted
